Ông Nguyễn Sơn Ca, Trưởng Ban Pháp chế phát biểu tại buổi khảo sát
Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau có tổng diện tích là 41.862 ha, cụ thể: về diện tích quản lý bảo vệ rừng là 15.262 ha, trong đó diện tích có rừng là có 8.771,9 ha; về diện tích quản lý bảo vệ Biển là 26.600 ha. Được phân chia thành 3 phân khu chức năng: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là 12.203 ha; phân khu phục hồi sinh thái là 2.859 ha; phân khu hành chính dịch vụ là 200 ha. Hiện nay, Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau có 213 hộ sinh sống ở khu phục hồi sinh thái với diện tích là 960,7 ha. Đến cuối tháng 9/2014 phát hiện thêm có 07 hộ đang sinh sống trên khu vực của Vườn Quốc gia, với tổng diện tích là 26,3 ha.
Theo báo cáo của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, thời gian qua đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; thực hiện nhiều giải pháp trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, như tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo vệ rừng, không chặt phá cây rừng; xây dựng các pa nô tuyên truyền, các rào cản và biển cấm ở khu vực bảo vệ rừng; Hạt Kiểm lâm Mũi Cà Mau và Ban Quản lý Khu Bảo tồn Biển thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý vi phạm, phá hủy các lò hầm than trái phép… Nhìn chung, tình hình vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng có giảm hơn. Cụ thể: năm 2013 tuần tra, kiểm soát 1.934 lượt, phát hiện 189 vụ vi phạm (giảm so cùng kỳ năm trước là 45 vụ), phạt vi phạm hành chính với số tiền gần 450 triệu đồng; trong 9 tháng đầu năm 2014 tuần tra, kiểm soát 1.582 lượt, phát hiện 128 vụ vi phạm (giảm so cùng kỳ năm trước là 47 vụ), phạt vi phạm hành chính với số tiền trên 355 triệu đồng.
Mặc dù về số vụ vi phạm về quản lý, bảo vệ rừng có giảm hơn so với cùng kỳ, nhưng tình hình chặt phá cây rừng trái phép vẫn còn diễn biến khá phức tạp. Qua khảo sát thực tế của Đoàn cho thấy, một số khu vực rừng bị chặt phá theo kiểu “tỉa thưa”; việc khôi phục lại diện tích rừng bị chặt phá rất chậm, vì chủ yếu là tự tái sinh. Đời sống nhân dân sống trong khu vực còn khó khăn; tình hình dân di cư tự do, dân cư trú trái phép trong và ven Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau chưa được sắp xếp, bố trí, di dời ổn định, hầu hết không có tư liệu sản xuất, sống chủ yếu bằng nghề khai thác các sản phẩm dưới tán rừng và Khu bảo tồn biển… Vì vậy, tình hình vi phạm như chặt phá cây rừng để bán, để hầm than, khai thác nghêu giống trái phép vẫn còn có khả năng diễn biến phức tạp.
Về hành vi vi phạm ngày càng tinh vi hơn, họ dùng nhiều cách để né tránh các Trạm Kiểm lâm; khi vi phạm có tổ chức thành nhóm, bố trí người canh giữ và dùng điện thoại để thông tin với nhau khi phát hiện có lực lượng tuần tra, kiểm soát; thậm chí theo dõi và bám sát chờ sơ hở của lưc lượng làm nhiệm vụ để vào rừng thực hiện hành vi vi phạm. Bên cạnh đó, Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau có diện tích khá rộng lớn, chạy dài theo tuyến biển, nhiều kênh, rạch nên rất khó quản lý, nhất là vào mùa mưa, bão cũng gặp nhiều khó khăn cho công tác tuần tra, kiểm soát. Hiện nay, vẫn còn một số hộ dân duy trì lò hầm than trái phép, nhưng việc xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Sau khi lực lượng chức năng đến tháo dở, phá hủy thì các hộ này lại tiếp tục xây dựng lại. Công tác tuyên truyền, thuyết phục đạt hiệu quả không cao.
Cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân sống trong rừng nâng cao
ý thức bảo vệ và phát triển rừng
Theo báo cáo của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, cuối tháng 9/2014 phát hiện 07 hộ dân đang sinh sống trên phần đất thuộc khu vực của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau quản lý, những hộ này đã được Ban Quản lý rừng phòng hộ Đất Mũi giao khoán đất vào năm 2009 với tổng diện tích là 26,3 ha. Việc cắm mốc xác định ranh giới Vườn Quốc gia được thực hiện vào năm 2010, lúc đó đã có 07 hộ đang sinh sống, nhưng đến nay mới được phát hiện 07 hộ này thuộc phạm vi quản lý của Vườn Quốc gia. Qua đó cho thấy công tác quản lý dân sống trong khu vực Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau còn nhiều hạn chế. Từ đó, gây ảnh hưởng khá lớn đến công tác xây dựng kế hoạch, giải pháp ổn định đời sống dân cư, cũng như công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Hiện nay, lãnh đạo các Hạt Kiểm lâm đều là viên chức, nên trong thực hiện nhiệm vụ cũng gặp không ít khó khăn, cụ thể trong việc xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm về quản lý, bảo vệ rừng. Về chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ, viên chức cũng còn hạn chế, đời sống một bộ phận còn khó khăn; điều kiện đi lại, điều kiện làm việc cũng còn nhiều hạn chế.
Để nâng cao công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trong thời gian tới, kiến nghị UBND tỉnh xem xét, đề nghị Bộ Nội vụ cho chuyển chức danh Hạt trưởng và Phó hạt trưởng các Hạt Kiểm lâm từ “viên chức” sang “công chức” để đảm bảo điều kiện thực hiện tốt nhiệm vụ đúng theo quy định của pháp luật. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tăng cường công tác quản lý, theo dõi, nắm chặt tình hình hoạt động của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những mặt hạn chế, góp phần thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng và tài nguyên thiên nhiên; đồng thời tiếp tục phối hợp với Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau trong nghiên cứu, xây dựng kế hoạch thực hiện sắp xếp dân cư, nhất là dân di cư tự do, tạo điều kiện lao động, sản xuất để họ ổn định cuộc sống, nhằm hạn chế tình trạng xâm hại đến tài nguyên thiên nhiên của rừng.
Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau xây dựng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các đơn vị có liên quan tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm rừng và tài nguyên thiên nhiên của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau. Tăng cường công tác quản lý địa bàn, quản lý dân cư sinh sống trên khu vực thuộc phạm vi quản lý của Vườn; tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân sống trong rừng và ven rừng thực hiện tốt các quy định của pháp luật về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.
Phạm Ngọc